Gmejnski kamjeń pola Miłoćic

(Z erta ludu J. D.)

Blizko Miłoćic stoji hobrski kamjeń, kotryž je nimale sedźacej žabje podobny. Miłočenjo mjenuja jón gmejnski kamjeń, dokelž so na gmejnskim namaka; hewak rěka tónle kamjeń tež Miłočanska žaba abo Njebjelčanska žaba.

Po starej powěsći pak njeje tónle kamjeń wot wšěch časow na swojim městnje był, ale bu tam při wosebitej přiležnosći wot Wódneho muža stajeny. Při gmejnskich keŕkach měješe Wódny muž we hłubokim kótlišću swoje bydło a přichadźowaše po rěcy často tež do wsy. Miłočenjo so jeho njebojachu, dokelž jim ženje křiwdy činił njebě, ale často jim z nuzy pomhaše.

Dołho traješe tajka přezjednosć; skónčnje pak pokaza so Wódneho muža złósć. W Miłoćicach bě wěsty Hejdan žiwy, kotryž bě khětry pičk; dokelž pak we wjesnej korčmje towaŕšow njeměješe, khodźeše do Njebjelčic na piwo. Často přesedźa tam hač do nocy a dyrbješe potom po ćmje po strašnej sćežcy domoj hić. Hejdan pak so jara boješe a bjerješe sebi teho dla stajnje někoho sobu. Tola tu so sta, zo jónu přewodźerja njenamaka; dźěše potajkim čumpajo sam domoj. Prjedy hač k Zaraćam přińdźe, zasłyša, zo so před nim běži. Bojaznje zawoła: štó tu je?

Hejdan so khětro stróži, hdyž pózna, zo je to Wódny muž. Runjež jeho hewak znał, nětkle w nocy jeho tola zyma před nim woběhowaše. Tola so zmuži a wopraša so: “Hdźeha sy ty tola khodźił, zo tak pozdźe domoj dźeš?” “W rybach sym pobył” praji tamón. Hejdan na to rjekny: “Nó dha póndźemoj hromadźe, nimam tak dźensa towaŕša.” Jducy po puću powědaše potom Hejdan Wódnemu mužej, zo ma hewak muža sobu, kiž jeho za dwaj kroškaj domoj wodźi, dźensa pak njeje móhł žaneho dóstać! Tu rjekny Wódny muž: “Dawaj dźě tej kroškaj mi, a přińdu ći kóždy wječor hač k Njebjelčicam napřećo.” Hejdan bě z tym spokojom, a dołhe lěta khodźeštaj tak hromadźe.

Mjeztym pak so Hejdan přecy bóle do pića nawuči, a pjenjezy so rozkulachu. Sta so tohodla druhdy, zo jemu kroški lědma k piću dosahachu, zabywši hakle za Wódneho muža. Wódny muž drje bě při prědku spokojom, hdyž jemu Hejdan njemějo pjenjezy, slubi, zo zapłaći, hdyž změje. Tola po času bur časćišo a časćišo dołžny wostawaše. Wódny muž poča njesćerpliwy być a pominaše sebi swoju mzdu dźeń a bóle. Hejdan pak jeho přeco zaso prošeše, zo by hišće wočaknył.

Něhdy zaso hromadźe dźěštaj. Hdyž běštaj hač k Zaraćam došłoj a Wódny muž zaso Hejdana pominaše, so Hejdan rozłobi. Njewěrješe pak sebi ničo činić, dokelž běštej blizko při wodźe. Při gmejnskich keŕkach so Wódny muž nadobo zhubi, a Hejdan zasłyša za khribjetom dźiwny kichot. Tohodla so naboja a dokelž mysleše, zo mohł Wódny muž jeho do Wuhrody sćahnyć, da so ze strachom do skoka a doběža tež zbožownje dom.

Rano bě Hejdan na wšón strach zabył a wuńdźe na dwór, zo by na polo šoł. Tola tu zasłyša na dworje zaso tamny dźiwny kichot a pohlada postróženy k wrotam, z wotkelž hłós přikhadźeše. A tam wuhlada Wódneho muža zaso, w zelenym kabaće a w čeŕwjenej čapcy, w rucy pak měješe wulki kamjeń. Chcyše jón runje do wrotow walić a Hejdanecom wukhod zatykać.   Hejdan njehody pózna, kotrež móžachu z toho nastać, poča Wódnemu mužej rjenje rěčeć a lubješe jemu z nowa zastatu mzdu. Tola Wódny muž dołho wo ničim nochcyše słyšeć – naposledku pak tola praji: “Wotnjesu tón kamjeń, jeli do dźewjećich minutow honač zaspěwa; hewak pak dyrbiš mi dźewjeć pokrutow khlěba za moje dźěło dać.” Honač bórzy zaspěwa, a Wódny muž njeseše kamjeń na małšku zaso ze wsy. Zo pak sej Hejdan zaso raz njezwěrił, na njeho swarić, wali jón do gmejnskich keŕkow pola Njebječanskeje sćežki.

Hdźe je Wódny muž po tónle kamjeń pobył, nichtó zhonił njeje ani njewě.-

Žórło: Łužičan 1896, Serbski kulturny archiw Budyšin